یک آسانسور دستگاه بالا برنده دایمی است که طبقات تعریف شده ای را سرویس می دهد، شامل اتاقکی است که ابعاد و ساختمان آن اجازه و امکان دسترسی افراد را به آن می دهد و صورت عمودی بین هدایت کننده های عمودی حرکت می کند. همچنین آسانسور وسیله ای است برای بالا بردن و پایین آوردن افراد یا کالاها از طبقه ای که به آن وارد می شوند به طبقه مقصد در یک ساختمان که می تواند دمستقیماً (با فشار دکمه کنترل تکی) یا از طریق توقف های بین طبقات ( کنترل جمعی) انجام گیرد. تعریف شامل آسانسورهای نفربر و نیز آسانسورهای کالاها،

 همچنین آسانسور وسیله ای است برای بالا بردن و پایین آوردن افراد یا کالاها از طبقه ای که به آن وارد می شوند به طبقه مقصد در یک ساختمان که می تواند دمستقیماً (با فشار دکمه کنترل تکی) یا از طریق توقف های بین طبقات ( کنترل جمعی) انجام گیرد. تعریف شامل آسانسورهای نفربر و نیز آسانسورهای کالاها، بخصوص آن دسته که برای بالا بردن بار به اتفاق نفر (شخص) طراحی گردیده اند و بالابرهای تختخواب برای جابه جایی تختخواب ها و برانکاردها در بیمارستان ها، پرورشگاها و خانه های سالمندان می گردد.  

طبقه دوم آسانسور سرویس می باشد که دستگاهی دایمی برای سرویس دهی طبقات تعریف شده ای است که شامل کابین کوچکی است که برای افراد به علت ابعاد و ساختمانش قابل دسترسی نمی باشد. این تعریف شامل آسانسورهایی می گردد که ابعاد محدودی داشته و برای جابه جایی غذا در هتل ها و و بیمارستان ها، کتاب ها در کتاب خانه ها، بسته های پستی در پست خانه ها و غیره استفاده دارند. در جهت تطبیق شرایط به منظور عدم دسترسی مساحت اتاقک (کابین) نباید بیش تر از 1 متر مربع بوده و عمق آن 1 متر و ارتفاعش نیز 2/1 متر بیش تر نباشد. باید تأکید شود که بالابر تنها برای حمل کالا می باشد. ولی کابین برای پایین آوردن افراد از نقطه ای منطبق با قواعد ایمنی باید قابلیت دسترسی را دارا بوده باشد، در طبقه بندی (بالابرها) و نه در طبقه بندی (بالابرهای سرویس). آسانسورها توسط موتورهای الکتریکی هم به صورت مستقیم (آسانسورهای برقی) (تصویر 1) و هم به صورت غیرمستقیم در اثر جابه جایی مایعات تحت فشار که توسط پمپی که به وسیله موتور الکتریکی کار می کند حرکت می کنند (آسانسورهای هیدرولیکی).

آسانسورهای برقی تقریباً و منحصراً توسط ماشین های کششی کار می کنند که ممکن است دارای جعبه دنده و یا بدون آن باشند که بستگی به سرعت کابین دارد.

کشش

بدین معناست که قدرت موتور الکتریکی به دسته ای از طناب ها انتقال یافته که اتاقک و وزنه تعادل به آن ها آویزان می باشند و همراه با اصطکاک بین شیارهایی با اشکال مخصوص که اتاقک در آن رانده شده و یا «کشیده» می شود حرکت می کند. این یکی از حالت های متعدد ایمنی این سیستم می باشد، زیرا وقتی که وزنه تعادل در چاهک آسانسور روی ضربه گیرها قرار می گیرد کشش قطع شده و دیگر نیرویی برای به حرکت در آوردن طناب های کابین و وزنه تعادل به سمت بالا وجود ندارد.   

بالابرهای هیدرولیکی در دهه اخیر برای جابه جایی کالا و افراد مورد استفاده زیادی قرار گرفته اند، که معمولاً این استفاده تا حد 6 طبقه می باشد.

روغن هیدرولیک به عنوان مایع تحت فشار مورد استفاده قرار می گیرد. سیستم عملکرد مستقیم و حرکت دادن کابین ساده ترین روش می باشد.

استاندارد کردن

کمیته فنی 178 مربوط به سازمان بین المللی استاندارد (ISO) اخیراً استانداردهایی برای مواردی که به آن ها اشاره می گردد تعیین کرده اند، این موارد عبارتند از: بارها (ظرفیت) و سرعت ها تا 5/2 متر در ثانیه، کابین و ابعاد مناسب برای افراد، کالاها، تختخواب و آسانسورهای خدماتی برای ساختمان های مسکونی، ادارات، هتل ها، بیمارستان ها و خانه های پرورشگاهی، و هم چنین قسمت های کنترل، علایم و لوازم اضافی؛ انتخاب و طرح آسانسورها در ساختمان های مسکونی. هر ساختمان مسکونی باید حداقل مجهز به یک دستگاه آسانسور برای افراد معلول و قابل استفاده برای چرخ های دستی معلولان باشد. انجمن فرانسوی استاندارد (AFNOR) مسؤولیت دبیرخانه کمیته فنی را عهده دار می باشد.

 نیازمندی های ایمنی عمومی

آسانسورهای افراد، کالاها و نیز آسانسورهای سرویس باید مطابق قواعد ایمنی باشند تا افراد و اشیای مورد حمل در مقابل خطرهای ناشی از عملکرد آن ها ایمن باشند. هر کشور صنعتی کدهای ایمنی را رعایت کرده و توسط کمیته ملی استانداردها آن ها را به روز در می آورد. می توان این طور فرض کرد که از 60 سال پیش که این کار شروع شد کدهای مختلفی با تفاوت هایی رشد کرده اند که عموماً اصولی نیستند.

در سال 1970 سازمان بین المللی کار، ددر یک همکاری نزدیک با (CIRA) نسبت به چاپ کدهای عملی برای ساخت و نصب و سرویس آسانسورها اقدام کرد و چند سال بعد برای پله های برقی نیز این مطلب عملی گردید. این راهنمایی ها قرار است که به عنوان راهنمایی در کشورهایی که کدهای ایمنی ندارند به عنوان قواعد ایمنی مورد استفاده قرار گیرد و همچنین برای سایر کشورها وقتی که قصد تجدید نظرهایی در قواعد موجود دارند.

به عنوان یک پیشرفت جدید، جامعه اروپا (EC) به کمیته اروپایی استاندارد (CEH) خاطر نشان ساخته که نسبت به تهیه استاندارد اروپایی قواعد ایمنی برای آسانسورهای برقی و هیدورلیک و نیز خدماتی، پله های برقی و نوار انتقال دهنده های افراد اقدام نماید، با حذف حصارها و سدهای فنی برای تجارت بین کشورهای عضو جامعه اروپا.

(CEN) کمیته فنی CEN/TCIO را با عنوان « آسانسورهای افراد، کالا و خدمات» تأسیس نمود، دبیرخانه این کمیته به عهده (AFNOR) واگذار شد. اولین چاپ (1977) استاندارد (1-81 EN) با توجه به پذیرش 9 کشور عضو مورد تأیید قرار گرفت.

برای تهیه قواعد ایمنی اتفاقات امکان پذیر در رابطه با آسانسورها باید در نظر گرفته شوند، طبیعت کار آن ها، بریدن (قیچی شدن)، له شدن، سقوط، ضربه، در تله افتادن، آتش سوزی، ضربه الکتریکی (شوک)، خسارت به مواد، حوادث ناشی از فرسودگی و در نهایت حوادث در اثر خوردگی و زنگ زدگی.

افرادی که باید محافظت شوند

استفاده کنندگان، افراد مسؤول تعمیرات و نگهداری و بازرسی، افراد خارج از چاه آسانسور و اتاق موتورخانه آن. اشیایی که باید محافظت شوند عبارتند از:

بارهای داخل کابین، قطعات مربوط به نصب آسانسور، و ساختمان.

کمیته هایی که قوانین ایمنی را تنظیم می کنند باید بر این فرض باشند که همه قطعات صحیح طراحی گردیده اند، از قطعات مکانیکی و الکرتیکی سالم ساخته شده اند، از مواد با مقاومت کافی و کیفیت مناسب ساخته شده اند، و بی نقص هستند. عملکرد بی احتیاطانه استفاده کنندگان باید مدنظر قرار گیرد ولی دو عمل همزمان در این خصوص یا استفاده نادرست از آموزش های ایمنی را نمی توان در نظر گرفت.

از برش (قیچی کردن) با ایجاد فضای کافی بین قطعات متحرک و نیز بین قطعات ثابت و متحرک جلوگیری می شود. از له شدن و خرد شدن با تأمین ارتفاع کافی در بالای چاه آسانسور، بین سقف کابین و سقف ساختمان در وقتی که کابین در بالاترین حد خود می باشد جلوگیری می شود، از این جهت فضای کافی برای استقرار شخص وقتی که کابین در پایین ترین حالت خود در چاه آسانسور قرار می گیرد لازم است. اطمینان از این فضاها با ضربه گیرها و یا متوقف کننده ها قابل تأمین است.

حفاظت از سقوط در چاه آسانسور توسط درهای بی منفذ پاگرد که قابل باز شدن خود به خود نیستند به دست می آید، از حرکت اتاقک تا زمانی که درها کاملاً بسته نشده و به طور ایمن قفل نگردیده اند به وسیله قطع نیروی محرکه ای که مدار کنترل را تغذیه می کند جلوگیری می شود. ترجیحاً، بهتر است درهای ورودی پیاده شدن در آسانسورهای مسافر بر از نوع موتوری و کشویی باشند.

برخورد و ضربه با جلوگیری انرژی جنبشی که بستن درهای موتوری و در تله افتاند مسافران در یک آسانسور از حرکت افتاده به وسیله نصب یک بازشوی اضطراری روی درها و وسیله ای برای بلند کردن ترمز و حرکت دادن ماشین با دست امکان پذیر است.

از اضافه بار کابین با تعیین نسبت دقیق بین مقدار بار مقرر و مساحت مفید کف کابین جلوگیری می شود. درها در آسانسورهای حمل نفر به گونه ای هستند که از گیر کردن افراد در فضای بین آستانه کابین و چاه و یا در محل درهای پاگرد جلوگیری می شود. آستانه کابین باید توسط محافظ انگشت پا با ارتفاعی که کم تر از 75/0 متر نباشند جهت جلوگیری از حادثه مطابق آن چه که در تصویر 2 نمایش داده شده مجهز شود.

کابین باید با چرخ دنده ایمنی مجهز شود تا در مواقع حوادثی نظیر سرعت زیادتر از حد نرمال و یا فقدان تعلیق بتواند آن را متوقف کرده و یا آن را نگه دارد. این جرخ دنده توسط یک کنترل کننده (فرمانده) وارد عمل می شود، این فرمانده توسط طنابی که به کابین وصل شده فرمان می گیرد. (تصویر 1 را ببینید).

وقتی که مسافران در کابین به حالت عمودی ایستاده و در این جهت حرکت می کنند تأخیر در طول عملکرد بخش ایمنی باید بین g  2/0 تا 9 m/s2 بوده باشد تا از مجروح شدن افراد جلوگیری شود. (g= شتاب ثقل استاندارد در سقوط آزاد).

تجربه نشان داده است که حداکثر شتاب حرکت ناگهانی m/s2 1 تا شتاب m/s2 4/1 حد عملی راحتی هستند که باید در نظر گرفته شوند.

بسته به مقررات ملی، اصولاً بالابرهایی که برای جابه جایی کالاها، وسایط نقلیه و موتورآلات در نظر گرفته شده اند باید توسط افراد مجاز و آموزش دیده همراهی شوند و ممکن است دارای یک یا دو ورودی مقابل هم بدون در باشند مشروط بر این که سرعت به 63/0 متر در ثانیه نرسد. عمق کابین کم تر از 5/1 متر نباشد و دیوار چاه در سمتی که در تعبیه شده هم سطح صاف باشد.

در بالابرهای مخصوص حمل کالاهای سنگین درهای پاگرد معمولاً در جهت عمودی دو نیمه است و با موتور حرکت می کنند که معمولاً چنین شرایطی را شامل نمی شوند، در این شرایط بالابر نیاز به یک در عمودی کشویی که از توری فلزی ساخته شده باشد دارد. عرض مفید کابین و درهای پاگرد یکسان هستند تا خطری در پیاده کردن بار در اثر شاخک های لیف تراک و یا سایر ماشین آلات ایجاد نشود. طراحی این بالابرها باید به گونه ای باشد که تحمل بار، وزن تجهیزات و نیروهای ناشی از حرکت، توقف و حرکت معکوس را داشته باشند. ریل های هدایت کابین باید بخصوص تقویت شوند. وقتی که اجازه حمل اشخاص داده می شود تعداد آن ها باید متناسب با حداکثر مساحت کف در دسترس کابین باشد. به عنوان مثال، مساحت لازم برای یک بالابر برای جابه جایی 2500 کیلوگرم 5 مترمربع است که متناسب با 33 نفر می باشد. بارگیری و همراهی بار باید به دقت انجام گیرد. تصویر شماره 3 یک حالت اشتباه را نشان می دهد.

کنترل ها

 همه بالابرهای جدید توسط دکمه فشاری کنترل می شوند، کلید کابین که توسط مراقب دستگاه به کار افتد متروک شده است. ترافیک زیاد، سرعت های بالاتر، هم سطح کردن اتوماتیک و درهای موتوری این شغل را اساساً به شروع و توقف با آزاد کردن دسته کاهش داده است. به علاوه این شغل یکنواخت و خسته کننده بود و بهتر بود که کارگران از این شغل خلاص شوند. دکمه فشاری منفرد جهت کنترل ساده ترین نوع عملکرد اتوماتیک است ولی فقط برای شرایط ترافیکی خیلی سبک مناسب می باشد زیرا وقتی که یک نفر کابین را در کنترل گرفت تا وقتی که به مقصد برسد آن را در اختیار خواهد داشت.

بالابرها به صورت منفرد و یا گروهی با ترکیبی از دو تا هشت دستگاه معمولاً با کنترل های جمعی مجهز می شوند که در حالت نصب دستگاه های متعدد به یکدیگر ارتباط دارند. خصوصیت اصلی کنترل های جمعی آن است که فرمان در هر لحظه ای می تواند داده شود، یعنی این که خواه کابین در حرکت است و یا در حالت سکون، درهای پاگرد باز هستند و یا بسته فرقی نمی کند. هر دو حالت پیاده شدن (توقف) و یا فرمان آمدن کابین، در حافظه الکترونی ذخیره شده و تا زمان پاسخ نگهداری می شوند. صرف نظر از توالی فرمان های داده شده پاسخ لازم منطبق با تسلسل منطقی و در جهت حرکت کابین داده می شود.

معاینه و آزمایش


قبل از این که بالابری در سرویس قرار گیرد باید توسط سازمان مورد تصویب مقامات مسؤول در کشور جهت بررسی تطبیق آن با قواعد ایمنی آزمایش شود تا از عملکرد آن اطمینان حاصل گردد. یک سری مدارک فنی باید از طرف کارخانه سازنده در اختیار بازرس قرار گیرد. قطعات مختلف باید آزمایش شده و روش های آزمایش نیز باید تحت عنوان کدهای ایمنی درج شده باشد. آزمایش هایی که مورد تأیید آزمایشگاه مجاز می باشند ضروری می باشد که این آزمایش ها شامل قسمت های قفل کننده، درهای دسترسی (در صورت امکان تست آتش)، چرخ دنده ایمنی، تنظیم کننده سرعت خارج از حد و ضربه گیرهای روغنی می باشد. گواهی نامه های مربوط به قطعات مورد استفاده در نصب دستگاه ها باید ثبت شده باشند. برای وارسی بالابر در جهت این که در طول کارکرد خوب و ایمن باشد آزمایش های متناوب در فواصل زمانی لازم منطبق با حجم کارکرد دستگاه باید انجام گیرد. این آزمایش ها ممکن است از آزمایش های اولیه به منظور قبول سیستم سخت تر نباشد. قطعاتی که در کارکردهای معمولی مورد استفاده قرار نمی گیرد مانند چرخدنده ایمنی و ضربه گیرها باید در حالت خالی بودن کابین و یا سرعت پایین مورد آزمایش قرار گیرند تا از ایجاد فرسودگی و تنش زیاد در قطعات جلوگیری شود.

تعمیرات و نگهداری

 یک بالابر و قطعاتش باید در فواصل معین توسط مهندسان واجد شرایط مورد تعمیر و کارهای ایمنی قرار گیرد که این مهندسان باید مهارت و دانش لازم را در زمینه های مکانیکی و جزئیات مربوط به بالابرها و مسائل ایمنی را از ابتدا از طریق آموزش توسط استاد و سپس تحت نظر یک مهندس سرویس کار آزموده فرا گرفته  باشند. ترجیحاً مهندس سرویس توسط کارخانه سازنده و یا نصب کننده دستگاه استخدام شده و باید یک نفر شاگرد با حداقل 18 سال سن داشته باشد. معمولاً مهندس سرویس قرارداد سرویس تعداد معینی بالابر را دارد با این امتیاز که از طرف صاحبان بالابرها شناخته شده و می تواند رابطه کاری خوبی داشته باشد.

کارهای تعمیراتی معمولاً شامل سرویس های معمولی می شوند که عبارتند از روغن کاری قطعاتی که نیاز به روغن کاری دارند، تنظیم و پاک کردن، سرویس پیشگیری در مقابل اشکالات احتمالی و بازدیدهای اضطراری در حالتی که دستگاه از کار افتاده، تعمیرات اساسی که معمولاً با مشورت مدیریت انجام می شود. قبل از شروع به کار تعمیراتی باید در هر طبقه یادداشتی مبنی بر در دست تعمیر بودن دستگاه نصب گردد.

به عنوان پیشگیری تعمیراتی بازبینی عینی دقیق، بررسی حرکت راحت و آزادانه و شرایط قطعات در حین اتصال و عملکرد رله های زمانی معمولاً کافی می باشد. تجهیزات نصب شده در چاه بالابر از طریق سقف کابین قابل بازبینی هستند، دسترسی به سقف از طریق در آخرین طبقه و بازکردن آن با استفاده از بازکردن در در حالت های اضطراری و پایین آوردن کابین با سرعت کم امکان پذیر است. یک سیستم کنترل بازرسی در سقف کابین نصب شده که شامل: کلید فرمان برای عملکرد دستگاه و خنثی کردن کنترل ها که مشتمل بر عملکرد درها نیز می باشد. بالا و پایین کردن دستگاه توسط دکمه هایی با فشار ثابت می باشد که دستگاه را با سرعت کاهش داده شده و کم تر از 63/0 متر بر ثانیه حرکت می دهد. عمل بازرسی باید تابع قسمت های ایمنی باقی بماند (درهای بسته شده و قفل شده و غیره) و نباید امکان حرکت خارج از حد نرمال وجود داشته باشد.

نصب یک کلید توقف در ایستگاه کنترل بازرسی مانع از حرکت غیر قابل پیش بینی کابین می باشد، ایمن ترین راه حرکت در جهت پایین است. مگرا این که یک وسیله کنترل قابل حمل از طریق کابل برق به پریز خروجی وصل می شود تهیه شده و مهندس سرویس در حالت چمباتمه در هنگام حرکت از این که در موقعیت مطمئن بوده و بتواند محکم در محل خود استقرار یابد اطمینان حاصل کند. قبل از ترک و پایان سرویس، مهندس سرویس باید مسؤول آسانسور را در جریان قرار دهد.

مخاطرات آتش

عموماً چاه آسانسور در تمامی ارتفاع ساختمان بالا رفته و طبقات مختلف را به هم وصل می کند. آتش و یا دود ناشی از آتش در طبقات پایین ساختمان ممکن است از طریق چاه آسانسور و در شرایط خاص به دلیل خاصیت دودکش کردن چاه گسترش یابد. یک چاه آسانسور نباید به عنوان یک قسمت از سیستم تهویه را تشکیل دهد. بلکه باید کلاً به وسیله دیوارهای بدون سوراخ محصور بوده و چنین دیوارهایی نباید از مواد قابل اشتغال باشد و در هنگام آتش سوزی نیز نباید گاز و بخارهای زیان آور یا دود تولید کند.

ورودی ها باید از درهای ضد آتش باشند. نیازمندی ها معمولاً در مقررات ساختمانی کشوری آورده شده ولی منطبق با شرایط و کشورها فرق می کند. یک هواکش با مقطع کافی باید در محل معینی در بالاترین نقطه چاه و یا در بالای موتورخانه روی آن جهت خروج دودها در نظر گرفته شود.

اگر قرار باشد درها پاگرد کارکرد قابل اعتمادی داشته باشند نمی توانند ضد دود باشند. اگر مسدود کردن دود در نظر می باشد باید وسایل اضطراری جدای از درهای ورودی در نظر گرفته شود.

عموماً، یکی از آسانسورها که تمامی طبقات را سرویس می دهد جهت آتش نشان ها در نظر گرفته می شود و می تواند در اختیار آنها قرار گیرد که به وسیله کلیدی که در طبقه اصلی قرار دارد به کار افتد. ظرفیت، سرعت و ابعاد کابین باید مطابق شرایط معین  باشد. به عنوان یک قاعده پیشنهاد می گردد که در زمان آتش سوزی به دلیل امکان قطع برق و سایر دلایل نباید از آسانسور برای جابه جایی افراد به دلیل احتمال گیر افتادن آنها در کابین استفاده کرد. در ساختمان های بلند، بالابرها تنها وسیله عملی برای تخلیه افراد می باشند و معمولاً طبق مقررات آسانسورها باید تا در سطح خیابان باز شوند و به سالن های ضد آتش که دسترسی نزدیک به خیابان دارند سرویس دهند.

بالابرها و سلامتی

استفاده از آسانسورها و بالابرها می توانند در جهت کاهش خستگی و حوادث ناشی از جابه جایی دستی ارزشمند باشند، و نیز هزینه کارگری را کاهش دهند، این مطالب به خصوص در کشورهای در حال توسعه و در فعالیت های ساختمانی مصداق پیدا می کند. در بعضی موارد که بالابرها مورد استفاده قرار نمی گیرند، تعدادزیادی از کارگران و بیش تر زنها، باید بارهای سنگین نظیر آجرها و یا سایر مصالح ساختمانی را در مسیرهای شیب دار تا شاید 16 طبقه و در شرایط جوی گرم و مرطوب جابه جا کنند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید


چهار + = 12

فهرست